دکتر علیرضا نقدی‌پور: حفاظت مشارکتی مبتنی بر نیروهای بومی، راهکار علمی نجات زاگرس

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر زنگی، دکتر نقدی‌پور در یادداشتی تحلیلی با اشاره به آثار فزاینده تغییرات اقلیمی و مداخلات انسانی، هشدار داد تخریب زیست‌بوم زاگرس صرفاً یک بحران محیط‌زیستی نیست، بلکه تهدیدی جدی برای زیست فرهنگی، حافظه تاریخی و معیشت جوامع بومی این منطقه به‌شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه رشته‌کوه‌های زاگرس یکی از حساس‌ترین و راهبردی‌ترین کانون‌های تنوع زیستی کشور محسوب می‌شوند، اظهار داشت: نابودی پوشش گیاهی و جانوری این پهنه، پیامدهایی فراتر از فرسایش خاک و کاهش منابع طبیعی داشته و بنیان‌های اجتماعی و فرهنگی مناطق زاگرس‌نشین را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این پژوهشگر حوزه محیط زیست با انتقاد از سیاست‌های چند دهه اخیر در مدیریت منابع طبیعی تصریح کرد: اتکای بیش از حد به راهکارهای مقطعی، پرهزینه و واکنشی نظیر اطفای حریق‌های گسترده یا اجرای طرح‌های کوتاه‌مدت احیایی، نه‌تنها به تثبیت اکوسیستم منجر نشده، بلکه اتلاف منابع مالی و فرسایش توان نیروهای انسانی را در پی داشته است.

دکتر نقدی‌پور با اشاره به تجارب موفق جهانی، «حفاظت مشارکتی مبتنی بر جوامع محلی» را یکی از کارآمدترین الگوهای مدیریت پایدار اکوسیستم دانست و افزود: به‌کارگیری نیروهای بومی در قالب همیاری جنگلبانی یا پیمانکاری مشخص، می‌تواند حفاظت از جنگل را از یک وظیفه صرفاً اداری به یک مسئولیت اجتماعی و اقتصادی پایدار تبدیل کند.

به گفته وی، در این مدل، نگهبانان بومی در چارچوب قراردادهای شفاف، مسئول حفاظت از محدوده‌های مشخص جنگلی می‌شوند و در قبال نگهداری سالیانه درختان، حق‌الزحمه ثابت دریافت می‌کنند. همچنین کاشت و احیای موفق درختان جدید پس از طی دوره تثبیت زیستی سه تا چهار ساله، مشمول مشوق‌های مالی خواهد بود و در صورت بروز تخریب ناشی از عوامل انسانی، مسئولیت جبران خسارت نیز تعریف می‌شود.

وی با تأکید بر مقرون‌به‌صرفه بودن این شیوه گفت: هزینه اجرای حفاظت مشارکتی، به‌مراتب کمتر از خسارات سالانه ناشی از آتش‌سوزی جنگل‌ها، قطع درختان، فرسایش خاک و خطرات جانی نیروهای مردمی در عملیات‌های اضطراری است.

دکتر نقدی‌پور در پایان، احیای اکوسیستم زاگرس را زمینه‌ساز توسعه گردشگری پایدار، خروج شهرستان‌ها از بن‌بست‌های مزمن توسعه و تقویت فرهنگ مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی دانست و تأکید کرد: حفاظت از زاگرس، ضرورتی راهبردی برای امنیت زیستی، اجتماعی و اقتصادی کشور است که تحقق آن بدون اعتماد به ظرفیت‌های بومی و مشارکت مردمی امکان‌پذیر نخواهد بود.

خبرنگار: حسین جعفری نیکو
پایگاه خبری تحلیلی عصر زنگی