تحلیلی عصر زنگی | نامه ۱۸۰ اقتصاددان به پزشکیان؛ حذف نهادهای کم‌اثر پیش‌شرط اصلاح قیمت‌ها

تحلیل خبری – عصر زنگی

نامه اخیر ۱۸۰ اقتصاددان و کنشگر اقتصادی به رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان، نه صرفاً یک هشدار فنی، بلکه بازتاب‌دهنده یک نقد ساختاری به شیوه حکمرانی اقتصادی در ایران است. مضمون اصلی این نامه، تقدم اصلاح هزینه‌های بودجه بر اصلاح قیمت بنزین و سایر حامل‌های انرژی است؛ اولویتی که سال‌ها از سوی کارشناسان اقتصادی مطرح شده اما در عمل کمتر به آن توجه شده است.

اقتصاددانان در این نامه با پذیرش اجتناب‌ناپذیر بودن اصلاحات قیمتی، تأکید کرده‌اند که عدالت اقتصادی زمانی محقق می‌شود که دولت نیز همزمان از خود هزینه بدهد. حذف یا کاهش ردیف‌های پرهزینه، غیرشفاف و فاقد بازده اجتماعی، شرط لازم برای همراهی جامعه با سیاست‌های سخت اقتصادی است. این نکته، ناظر به تجربه‌های گذشته‌ای است که در آن افزایش قیمت‌ها به‌سرعت اجرا شد، اما اصلاح ساختار بودجه یا به تعویق افتاد یا هرگز به نتیجه نرسید.

از نگاه عصر زنگی، این نامه حامل سه پیام مهم است:

نخست، بازگشت مسأله اعتماد عمومی به کانون سیاست‌گذاری اقتصادی. اقتصاددانان به‌روشنی یادآور شده‌اند که مردم تنها زمانی هزینه اصلاحات را می‌پذیرند که نشانه‌های ملموس از انضباط مالی دولت و کاهش هزینه‌های غیرضرور ببینند. بدون این شفافیت، هرگونه اصلاح قیمتی می‌تواند به نارضایتی اجتماعی گسترده منجر شود.

دوم، نقد جدی به بودجه‌ریزی غیرپاسخگو. مطالبه شفاف‌سازی و حذف ردیف‌های کم‌اثر، تلاشی برای عبور از بودجه‌نویسی سنتی و حرکت به سمت حکمرانی مالی مبتنی بر ارزیابی عملکرد است؛ مسیری که می‌تواند منابع عمومی را به سمت آموزش، بهداشت، حمل‌ونقل عمومی و سایر کالاهای عمومی سوق دهد.

سوم، قرار گرفتن دولت پزشکیان در یک بزنگاه سیاسی – اقتصادی. این نامه آزمونی مهم برای سنجش میزان پایبندی دولت به شعارهای عدالت‌محور و اصلاح‌طلبانه خود است. پذیرش این مطالبه و اقدام عملی برای اصلاح سمت هزینه‌های بودجه، می‌تواند سرمایه اجتماعی دولت را تقویت کند؛ در حالی که بی‌اعتنایی به آن، خطر تکرار چرخه بی‌اعتمادی و فشار بر طبقات متوسط و ضعیف را در پی خواهد داشت.

در جمع‌بندی، نامه ۱۸۰ اقتصاددان را می‌توان نه مخالفت با اصلاحات اقتصادی، بلکه تلاشی برای عقلانی‌سازی و عادلانه‌کردن آن دانست. پیام روشن است: اصلاح قیمت‌ها زمانی قابل دفاع است که همزمان با اصلاح بودجه و حذف هزینه‌های کم‌اثر دولت اجرا شود؛ در غیر این صورت، هزینه اصلی آن بار دیگر بر دوش مردم خواهد افتاد.

خبرنگار: حسین جعفری نیکو
پایگاه خبری تحلیلی عصر زنگی