برجام و اقتصاد ایران؛ ضرورت تفکیک تحلیل علمی از داوریهای احساسی
تحلیل علمی وضعیت اقتصادی کشور نشان میدهد نسبت دادن مستقیم تورم و مشکلات معیشتی امروز به برجام، نگاهی سادهانگارانه به یک مسئله چندبعدی است. کارشناسان تأکید دارند که برجام نه عامل اصلی بحرانهای اقتصادی بوده و نه توان نجات اقتصاد ایران را بهتنهایی داشته و ریشه مشکلات را باید در ساختارهای داخلی و ضعف حکمرانی اقتصادی جستوجو کرد.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی عصر زنگی، در روزهای اخیر بار دیگر بحث نقش برجام در وضعیت اقتصادی کشور و افزایش فشارهای معیشتی بر مردم، در فضای رسانهای و سیاسی مطرح شده است. برخی دیدگاهها، مدیران و برنامهریزان دولتهای پسابرجام را عامل مستقیم تورمهای فزاینده دانسته و معتقدند شرایط کنونی، نتیجه طراحیهای بیرونی و فشارهای هدفمند اقتصادی است. با این حال، بررسی علمی و کارشناسی این موضوع، تصویر پیچیدهتری را ارائه میدهد.
بر اساس اصول اقتصاد کلان، تورم پدیدهای چندعلتی و ساختاری است و نمیتوان آن را به یک متغیر واحد یا یک توافق سیاسی خارجی تقلیل داد. عواملی همچون کسری بودجه مزمن، رشد بالای نقدینگی، ناترازی نظام بانکی، ضعف بهرهوری، شوکهای ارزی، انتظارات تورمی و بیثباتی سیاستگذاری اقتصادی، نقش تعیینکنندهتری در شکلگیری تورمهای بالا دارند؛ عواملی که بخش عمده آنها ریشه در تصمیمات داخلی و ساختارهای اقتصادی کشور دارند.
تحلیل عملکرد برجام نشان میدهد این توافق در دوره اجرای اولیه خود، صرفاً توانست در کوتاهمدت موجب کاهش ریسک سیاسی و بهبود نسبی انتظارات اقتصادی شود؛ از جمله افزایش فروش نفت و ثبات مقطعی بازار ارز. با این حال، عدم انجام اصلاحات بنیادین در حوزه بودجه، نظام بانکی و سیاستهای پولی، موجب شد این آثار مثبت، ناپایدار باقی بماند و با بازگشت تحریمها، اقتصاد کشور مجدداً در معرض شوک قرار گیرد.
کارشناسان اقتصاد سیاسی بر این باورند که تحریمهای خارجی زمانی بیشترین اثرگذاری را دارند که اقتصاد داخلی از پیش دچار آسیبپذیری ساختاری باشد. در این چارچوب، تحریم را باید عامل تشدیدکننده بحران دانست، نه علت اصلی آن. از منظر علمی، نسبت دادن «تورمهای برنامهریزیشده» به اراده بیگانگان بدون ارائه شواهد قابل سنجش، فاقد پشتوانه تحلیلی است و میتواند نگاه جامعه را از ضرورت پاسخگویی داخلی منحرف کند.
در علم سیاست، مفهوم «عاملیت داخلی» بر این اصل تأکید دارد که هیچ فشار خارجی بدون بسترهای داخلی ناکارآمد، قادر به تحمیل بحرانهای گسترده اقتصادی نیست. از این منظر، تمرکز صرف بر برجام یا دشمن خارجی، بهنوعی فرار از مسئولیت اصلاح ساختارهای معیوب اقتصادی تلقی میشود.
جمعبندی تحلیلگران نشان میدهد برجام نه «منشأ همه مشکلات اقتصادی کشور» بوده و نه «راهحل نهایی» برای خروج از بحران. آنچه امروز اقتصاد ایران را با چالش مواجه کرده، انباشت خطاهای ساختاری، سیاستگذاریهای کوتاهمدت، ضعف شفافیت و بیثباتی در تصمیمات کلان اقتصادی است. بدون اصلاح این بنیانها، هیچ توافق بینالمللی—با هر نام و شکل—قادر به ایجاد ثبات پایدار و بهبود معیشت مردم نخواهد بود.
خبرنگار: حسین جعفری نیکو
پایگاه خبری تحلیلی عصر زنگی
- نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
- نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
- نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0