تاثیر محیط بر رفتار انسانها

“ابن خلدون  می‌گوید:«شهرنشینان از اینرو که پیوسته در انواع لذتها و عادات‌ تجمل‌پرستی و ناز و نعمت غوطه‌ورند و به دنیا روی می‌آورند و شهوات دنیوی را پیشه می‌گیرند نهاد آنان به بسیاری از خوبیهای نکوهیده و بدیها آلوده شده است و به همان اندازه که خویهای‌ ناپسند و عادات زشت در نهاد آنان رسوخ یافته است از شیوه‌ها و رفتارهای نیک و نیکویی دور شده‌ اند،بحدی که از میان آنان شیوه شرمندگی و سنگینی هم رخت بربسته است،و می‌بینیم که‌ بسیاری از ایشان در مجالس و محافل و در میان بزرگتران و محارم خود سخنان زشت و دشنام‌های‌ و کلمات و کیک بر زبان می‌آورند و به هیچ‌رو شرم و وجدان و حیا مانع آنان نمی‌شود و ایشان را از این روش ناپسند بازنمی‌دارد،زیرا عادات بد چنان ایشان را فراگرفته است که در کردار و گفتار از تظاهر به اعمال زشت و ناستوده امتناع نمی‌ورزند»(مقدمه،231). ابن خلدون در مورد اینکه خوی زنان و کودکان(عدم دلیری)در شهرنشینان غالب است‌ می‌گوید:«شهرنشینان بر بستر آسایش و آرامش آرمیده و غرق ناز و نعمت و تجمل‌پرستی شده و امر دفاع از جان و مال خویش را به فرمانروا و حاکمی واگذار کرده‌اند که تدبیر و سیاست ایشان را بر عهده گرفته است و به نگهبانان و لشکریان اتکاء کرده‌اند که ایشان را از هرگونه دستبردی‌ حمایت می‌کنند و درباره‌هایی که گرداگرد شهر آنان را احاطه کرده و دژهای تسخیرناپذیری که‌ حایل و مانعی در برابر هجوم دیگران است غنوده‌اند و از اینرو هیچگونه بانگ و خروش سهمناکی‌ آنان را نمی‌انگیزاند و هیچکس شکار ایشان را هم نمی‌رماند به همین سبب در نهایت غرور و آسودگی سلاح را به دور افکنده‌اند و نسلهای ایشان بر این وضع تربیت شده‌اند و در نتیجه خوی‌ زنان و کودکان در آنان رسوخ یافته که باید خداوند خانه متکفل امور آنان باشد و به خود هیچگونه اعتمادی ندارند و این خوی رفته‌رفته چنان در آنان جایگیر گردیده که به مثابه سرشت‌ و طبیعت ایشان شده است.”